Hoe jouw keuze bepalend kan zijn
Er zijn verschillende factoren die bepalen hoeveel vliegtuigen er gaan. Bijvoorbeeld het aantal mensen dat wil vliegen of de hoogte van de belasting die er is op vliegen. Ook als de overheid zegt dat er minder vliegtuigen mogen landen op Schiphol heeft dat invloed op het aantal vluchten. Kun jij deze factoren veranderen met jouw keuzes? Het kan moeilijk zijn als jij de eerste in je omgeving bent die duurzame keuzes maakt, zoals minder vliegen [1]. Gelukkig blijkt uit veel onderzoek dat zelfs een kleine groep mensen de mening van de grote meerderheid kan veranderen. Dat werkt vooral wanneer zij blijven vasthouden aan hun afwijkende keuze [2]. Ze hebben bovendien de meeste invloed wanneer ze zelf het goede voorbeeld geven, zoals zelf minder vliegen. Woorden zijn belangrijk, maar daden nog meer [3]. Dit kan anderen ook helpen om nee te zeggen tegen groepsdruk. Mensen vinden het moeilijk om als enige af te wijken van de niet-duurzame norm, maar als iemand anders het ook doet, durven ze dat sneller [4].
Opkomende norm
Ook kun je door minder te vliegen dat wat nu normaal is (de norm) ter discussie stellen. Niet-duurzame normen houden zichzelf vaak in stand [5, 6]. Bijvoorbeeld, als de meeste mensen denken dat de meeste mensen vaak vliegen, zullen de meeste mensen vaak blijven vliegen. Als je vaker de trein neemt, help je mee om het idee te veranderen dat vliegen de norm is. Je laat zien dat er duurzame alternatieven zijn en dat de normale manier van reizen niet zo vastligt als iedereen dacht [7].
Zeker wanneer mensen die niet of weinig vliegen gezien worden als voorlopers van een nieuwe, opkomende norm kunnen ze de meerderheid overtuigen. Uit onderzoek blijkt dat mensen geneigd zijn om opkomende normen te volgen, zelfs als het nog steeds om een minderheid gaat [8]. Het kan dus helpen als er bijvoorbeeld in de krant zou staan: ‘Het percentage Nederlanders dat met de trein op vakantie gaat is gestegen van 24% naar 37%.’
Een minderheid kan een zaadje planten in de hoofden van de meerderheid en zo bijdragen aan een duurzamere wereld. Vaak leidt dit niet meteen tot massale gedragsverandering. Bij sociale veranderingen schuift vaak eerst de publieke opinie op, dan pas het zichtbare gedrag [9]. Veel mensen willen zich wel duurzamer gedragen, maar zien allerlei hindernissen om het echt te doen. Als het op hun werk bijvoorbeeld normaal is om jaarlijks met het vliegtuig op werkbezoek te gaan, vinden ze het lastig om daarvan af te wijken. Mensen die zelf niet of weinig vliegen kunnen deze mensen over de streep trekken door hen te steunen en door zelf het goede voorbeeld te geven.
Sociaal kantelpunt
Mensen die duurzame keuzes maken kunnen het gedrag van de mensen om zich heen dus beïnvloeden. En die mensen kunnen ook weer mensen in hun omgeving beïnvloeden, en zij ook weer. Zo kan een sneeuwbaleffect ontstaan. Het kan leiden tot een sociaal kantelpunt [10]. Dat is een moment in de tijd waarop iets wat moeilijk veranderbaar leek plotseling omslaat. Waar minder vliegen eerst als afwijkend werd gezien, wordt het nu steeds meer de norm. Zodra deze verschuiving plaatsvindt, zal de nieuwe norm zich snel verspreiden naar de meerderheid van de bevolking.
